Berichten

De Afdeling advisering van de Raad van State (RvS) heeft eerder deze maand een negatief advies gegeven over het Wetsvoorstel basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen, afgekort BAZ genoemd. De voorgestelde verzekering maakt het stelsel van de sociale zekerheid juist complexer in plaats van eenvoudiger, liet de RvS weten. De invoering zou er ook voor zorgen dat de werkdruk bij het UWV en de Belastingdienst nog verder stijgt.

Het wetsvoorstel introduceert een basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor zzp’ers, een verzekeringsstelsel alleen voor zelfstandigen, dat los moet staan van de reeds bestaande WIA, het stelsel voor werknemers.

Wel achter de doelen

De RvS schaart zich wel achter de doelen van het wetsvoorstel. Het eerste doel is dat zelfstandigen beschermd dienen te worden tegen het risico op inkomensverlies als ze arbeidsongeschikt worden. Het creëren van een gelijker speelveld tussen werknemers en zelfstandigen, het tweede doel, wordt ook onderschreven. Daarmee kan ongewenste concurrentie tussen verschillende groepen werkenden op het niveau van arbeidsvoorwaarden worden beperkt.

Niet achter de wijze

De wijze waarop die doelen bereikt moeten worden, daar kan de RvS zich echter niet in vinden. De verzekering zou namelijk een apart stelsel naast de WIA vormen. Dat zou meer regels betekenen, terwijl het de uitdrukkelijke wens is dat de regelgeving versimpeld wordt. Het UWV en de Belastingdienst, die de basisverzekering zouden moeten gaan uitvoeren, hebben al te maken met grote beperkingen in de uitvoering. De Belastingdienst had al aangegeven dat - en onder voorwaarden - de wet pas uitvoerbaar zou zijn vanaf 2030. De invoering van de BAZ zou veel vragen van de ICT-systemen. Het UWV kampt met grote achterstanden in de sociaal-medische beoordelingen voor de WIA. De verwachting is dat die verder zouden toenemen als gevolg van een te beperkte capaciteit.

Niet achter de inhoud

De voorgestelde BAZ zou een uitkering gaan bieden tot maximaal het wettelijk minimumloon, hetgeen voor veel zzp’ers een forse inkomensval zou betekenen bij ziekte. Daarnaast is een wachttijd van twee jaar voorgesteld. In die periode zou de zzp’er financieel alles zelf moeten opvangen. De RvS concludeerde daarom dat de verzekering slechts een beperkte inkomenszekerheid geeft. Omdat zelfstandigen volgens het voorstel van een opt-out gebruik zouden kunnen maken, zouden niet alle zelfstandigen onder de nieuwe wet gaan vallen, en dat is volgens de RvS ongewenst.

Aanpassingen

De RvS vreest dat het wetsvoorstel niet of moeilijk uitvoerbaar is. Een eerste advies aan de regering is daarom om eerst en op korte termijn de problematiek rond de WIA aan te pakken door die wet te vereenvoudigen. Omdat het van belang is dat er ook een begrijpelijke en uitvoerbare verzekering voor zelfstandigen komt, adviseert de RvS daarnaast om het voorstel opnieuw te bekijken en te herzien, al dan niet samen met de noodzakelijke herziening van de WIA.

De regering zou er volgens de RvS er dus goed aan doen het wetsvoorstel terug te sturen naar de tekentafel en niet in de huidige vorm in te dienen bij de Tweede Kamer.